Η δυσκοιλιότητα είναι σύμπτωμα που ταλαιπωρεί ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων των αναπτυγμένων χωρών και των σύγχρονων κοινωνιών. Επιδημιολογικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι ένας στους πέντε Έλληνες πάσχει από δυσκοιλιότητα. Εμφανίζει ιδιαίτερη προτίμηση στο γυναικείο πληθυσμό. Στη συντριπτική πλειοψηφία των πασχόντων δεν οφείλεται σε κάποιο οργανικό αίτιο, ούτε αποτελεί σύμπτωμα απειλητικό για τη ζωή τους.Σημαντικό ρόλο θεωρείται ότι έχουν παίξει οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες (ελαττωμένη κατανάλωση φυτικών ινών) αλλά και γενικά ο σύγχρονος τρόπος ζωής (έντονο άγχος, περιορισμένη σωματική άσκηση).
Τι ορίζεται ως δυσκοιλιότητα;
Ο όρος δυσκοιλιότητα χρησιμοποιείται από τους ασθενείς με διάφορους τρόπους. Κάποιες φορές δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον αριθμό των κενώσεων, άλλοτε στη σύσταση και άλλοτε σε συνοδά συμπτώματα. Στα πλαίσια αυτά έχουν θεσπιστεί από την επιστημονική κοινότητα κριτήρια, σε μια προσπάθεια ευρείας αποδοχής και κατανόησης της δυσκοιλιότητας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυσκοιλιότητα δεν οφείλεται σε κάποιο οργανικό αίτιο και ονομάζεται λειτουργική (ιδιοπαθής) δυσκοιλιότητα. Έτσι θεωρείται ότι κάποιος πάσχει από λειτουργική δυσκοιλιότητα όταν πληρούνται τα εξής κριτήρια Ρώμης ΙΙΙ, όπως ονομάστηκαν, τους 3 τελευταίους μήνες με χρόνο έναρξης τουλάχιστον 6 μήνες πριν τη διάγνωση.
Α) Πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω:
Γ) Δεν πληρούνται τα κριτήρια του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Που οφείλεται η δυσκοιλιότητα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυσκοιλιότητα, όπως τονίστηκε, δεν οφείλεται σε κάποιο οργανικό αίτιο και αποκαλείται λειτουργική (ιδιοπαθής) δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα όμως μπορεί να οφείλεται σε οργανικό αίτιο και να αποτελεί σύμπτωμα πολλών νοσημάτων. Έτσι νοσήματα που μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα είναι:
Η δυσκοιλιότητα επηρεάζει την ποιότητα της ζωής των πασχόντων γιατί τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από μετεωρισμό, μερικές φορές πόνο, ναυτία, αίσθημα δυσφορίας στην κοιλιά, κούραση και κακή διάθεση. Η χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση ραγάδων πρωκτικού δακτυλίου, αιμορροΐδων, εκκολπωμάτων, πρόπτωση ορθού ή ακόμα και απόφραξη του παχέος εντέρου από σκληρά κόπρανα συνήθως στους υπερήλικες.
Ποιο είναι το χρονικό διάστημα με δυσκοιλιότητα που πρέπει να μας οδηγήσει στο γιατρό;
Οι πάσχοντες από δυσκοιλιότητα σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπόκεινται σε ιατρική εξέταση για την αναζήτηση πιθανού οργανικού αιτίου. Η λειτουργική δυσκοιλιότητα συνήθως εμφανίζεται στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής και ακολουθεί χρονία διαδρομή. Η πρόσφατη όμως έναρξη δυσκοιλιότητας, η πρώτη εμφάνιση σε μεγάλες ηλικίες ή όταν συνοδεύεται από ανησυχητικά συμπτώματα όπως απώλεια αίματος από το έντερο, απώλεια βάρους , αναιμία απαιτεί άμεση ιατρική εξέταση για αποκλεισμό οργανικών αιτίων.
Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας ξεκινά με χορήγηση φυτικών ινών και υγρών. Οι φυτικές ίνες αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων και τη συχνότητα των κενώσεων αν και σε πολλές περιπτώσεις οι ασθενείς με χρόνια δυσκοιλιότητα δεν ανταποκρίνονται ιδιαίτερα σε αυτές τις διατροφικές συνήθειες. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις μπορεί να δημιουργήσουν και μετεωρισμό ιδιαίτερα σε περίπτωση συνύπαρξης συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Σε κάθε περίπτωση μια ισορροπημένη διατροφή με φυτικές ίνες και χορήγηση ικανοποιητικής χορήγησης υγρών είναι απαραίτητη. Η μετρίου βαθμού σωματική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην κινητικότητα του εντέρου ενώ η μείωση του στρες κατέχει επίσης σημαντική θέση στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Στην περίπτωση που οι πάσχοντες δεν θεραπευτούν με τα απλά αυτά μέτρα καταλαμβάνει θέση πλέον η φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν κατηγορίες φαρμάκων που δρουν με διάφορους τρόπους, είτε αυξάνοντας τον όγκο των κοπράνων, είτε αυξάνοντας την κινητικότητα του εντέρου. Η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να γίνεται πάντα από γαστρεντερολόγο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνεται αναζήτηση τυχόν οργανικού αιτίου της δυσκοιλιότητας. Έτσι η ανεύρεση και αντιμετώπιση του αιτίου αποτελεί και θεραπεία της δυσκοιλιότητας.
Τι ορίζεται ως δυσκοιλιότητα;
Ο όρος δυσκοιλιότητα χρησιμοποιείται από τους ασθενείς με διάφορους τρόπους. Κάποιες φορές δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στον αριθμό των κενώσεων, άλλοτε στη σύσταση και άλλοτε σε συνοδά συμπτώματα. Στα πλαίσια αυτά έχουν θεσπιστεί από την επιστημονική κοινότητα κριτήρια, σε μια προσπάθεια ευρείας αποδοχής και κατανόησης της δυσκοιλιότητας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυσκοιλιότητα δεν οφείλεται σε κάποιο οργανικό αίτιο και ονομάζεται λειτουργική (ιδιοπαθής) δυσκοιλιότητα. Έτσι θεωρείται ότι κάποιος πάσχει από λειτουργική δυσκοιλιότητα όταν πληρούνται τα εξής κριτήρια Ρώμης ΙΙΙ, όπως ονομάστηκαν, τους 3 τελευταίους μήνες με χρόνο έναρξης τουλάχιστον 6 μήνες πριν τη διάγνωση.
Α) Πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον 2 από τα παρακάτω:
- Αφόδευση με σύσφιξη στις περισσότερες από το 25% των κενώσεων
- Σκύβαλα ή σκληρής σύστασης κόπρανα στις περισσότερες από το 25% των κενώσεων
- Αίσθημα ατελούς κένωσης (δηλαδή δεν αδειάζει τελείως το έντερο) στις περισσότερες από το 25% των κενώσεων
- Αίσθημα ορθοπρωκτικής απόφραξης στις περισσότερες από το 25% των κενώσεων
- Χειρισμοί για την διευκόλυνση της κένωσης (χρήση του δακτύλου, υποστήριξη από την πυελική χώρα) στις περισσότερες από το 25% των κενώσεων
- Λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα
Γ) Δεν πληρούνται τα κριτήρια του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου.
Που οφείλεται η δυσκοιλιότητα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυσκοιλιότητα, όπως τονίστηκε, δεν οφείλεται σε κάποιο οργανικό αίτιο και αποκαλείται λειτουργική (ιδιοπαθής) δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα όμως μπορεί να οφείλεται σε οργανικό αίτιο και να αποτελεί σύμπτωμα πολλών νοσημάτων. Έτσι νοσήματα που μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα είναι:
- Νοσήματα του παχέος εντέρου που μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη (νεοπλάσματα, εκκολπωμάτωση, φλεγμονώδη νοσήματα εντέρου, στένωση πρωκτού κτλ)
- Νοσήματα του νευρικού συστήματος (νόσος Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, βλάβες νωτιαίου μυελού κτλ)
- Μεταβολικές και ενδοκρινικές παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, υποθυρεοειδισμός, υπερασβεστιαιμία, κύηση, εμμηνόπαυση κτλ)
- Φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, αντιχολινεργικά, αντιόξινα, αντιυπερτασικά κτλ)
- Ψυχολογικά νοσήματα (κατάθλιψη, νευρογενής ανορεξία)
- Άλλα αίτια (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, αλλαγή τρόπου ζωής και συνηθειών εντέρου όπως σε ταξίδι, διακοπές)
Η δυσκοιλιότητα επηρεάζει την ποιότητα της ζωής των πασχόντων γιατί τις περισσότερες φορές συνοδεύεται από μετεωρισμό, μερικές φορές πόνο, ναυτία, αίσθημα δυσφορίας στην κοιλιά, κούραση και κακή διάθεση. Η χρόνια δυσκοιλιότητα μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση ραγάδων πρωκτικού δακτυλίου, αιμορροΐδων, εκκολπωμάτων, πρόπτωση ορθού ή ακόμα και απόφραξη του παχέος εντέρου από σκληρά κόπρανα συνήθως στους υπερήλικες.
Ποιο είναι το χρονικό διάστημα με δυσκοιλιότητα που πρέπει να μας οδηγήσει στο γιατρό;
Οι πάσχοντες από δυσκοιλιότητα σε κάθε περίπτωση πρέπει να υπόκεινται σε ιατρική εξέταση για την αναζήτηση πιθανού οργανικού αιτίου. Η λειτουργική δυσκοιλιότητα συνήθως εμφανίζεται στα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής και ακολουθεί χρονία διαδρομή. Η πρόσφατη όμως έναρξη δυσκοιλιότητας, η πρώτη εμφάνιση σε μεγάλες ηλικίες ή όταν συνοδεύεται από ανησυχητικά συμπτώματα όπως απώλεια αίματος από το έντερο, απώλεια βάρους , αναιμία απαιτεί άμεση ιατρική εξέταση για αποκλεισμό οργανικών αιτίων.
Αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας ξεκινά με χορήγηση φυτικών ινών και υγρών. Οι φυτικές ίνες αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων και τη συχνότητα των κενώσεων αν και σε πολλές περιπτώσεις οι ασθενείς με χρόνια δυσκοιλιότητα δεν ανταποκρίνονται ιδιαίτερα σε αυτές τις διατροφικές συνήθειες. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις μπορεί να δημιουργήσουν και μετεωρισμό ιδιαίτερα σε περίπτωση συνύπαρξης συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου. Σε κάθε περίπτωση μια ισορροπημένη διατροφή με φυτικές ίνες και χορήγηση ικανοποιητικής χορήγησης υγρών είναι απαραίτητη. Η μετρίου βαθμού σωματική άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην κινητικότητα του εντέρου ενώ η μείωση του στρες κατέχει επίσης σημαντική θέση στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας. Στην περίπτωση που οι πάσχοντες δεν θεραπευτούν με τα απλά αυτά μέτρα καταλαμβάνει θέση πλέον η φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν κατηγορίες φαρμάκων που δρουν με διάφορους τρόπους, είτε αυξάνοντας τον όγκο των κοπράνων, είτε αυξάνοντας την κινητικότητα του εντέρου. Η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να γίνεται πάντα από γαστρεντερολόγο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να γίνεται αναζήτηση τυχόν οργανικού αιτίου της δυσκοιλιότητας. Έτσι η ανεύρεση και αντιμετώπιση του αιτίου αποτελεί και θεραπεία της δυσκοιλιότητας.